محصولات شب تاب: یکی از نگرانی هایی که همیشه برای مواد شب نما (فسفرسانس) وجود داشته وجود تشعشعات رادیو اکتیو  و مضر بودن آن برای انسان بوده است.  در گذشته خیلی دور مواد شب تاب با فسفر سفید ساخته می شدند،  فسفر سفید به علت وجود بخارهای حاصله آن در بالای محیط نگهداری و واکنش آن با اکسیژن، دارای نور نسبتاً ضعیف با عمر کوتاه بود به همین علت از ترکیبات رادیو اکتیو جهت بالا بردن نور اولیه و تداوم آن استفاده می گردید.  ولی در شب تاب های امروزی دیگر اثری از فسفر سفید دیده نمی شود  و داشتن رادیو اکتیو نیز به علت عدم وجود فسفر سفید خود به خود منتفی می گردد. شب تاب های امروزی کاملاً غیر سمی بوده و فاقد هر گونه تشعشع رادیو اکتیو می باشند، برای اطمینان از این موضوع بر اساس انجام آزمایشات اداره استاندارد و آزمایشگاه مورد تائید گمرک جمهوری اسلامی ایران، محصولات شب تاب فاقد مواد رادیو اکتیو می باشند و ضرری برای بدن انسان، گیاهان و … ندارند.

 

حال یک سوال مطرح است و آن اینکه این مواد دقیقا چه هستند و این خاصیت شب تاب بودن از کجا می آید؟

به هر پدیده ی فیزیكی كه در آن از طریقی به جزء افزایش دمای ماده، نور تولید شود لومینانس گوییم. این واژه از واژه ی یونانی لومینوس به معنی درخشان گرفته شده است. این پدیده با ساختار اتمی ماده در ارتباط می باشد. پدیده لومینانس بطور عموم به تابش نور توسط یك ماده اطلاق می شود که خود شامل دو نوع تابش می باشد.

1-فلورسانس 2- فسفرسانس

فسفر سانس و فلورسانس پدیده هایی هستند كه در آنها یك ماده پس از قرار گرفتن در مقابل نور مرئی یا غیرمرئی یا عوامل خارجی نظیر ضربه خوردن ،گرم شدن ،مالش وخراش نور را در خود ذخیره می كند و سپس آن انرژی را به صورت طیفی از امواج مرئی در طول مدت زمانی منتشر می كند. اگر این را بعنوان شباهت این دو پدیده باشد تفاوت آنها در اختلاف زمانی بین این دو دریافت تابش یا بعبارت دیگر دوام تابش است. اگر زمان تحریك كمتر از 10 به توان 8- ثانیه باشد، این پدیده را فلورسانس گوییم واگر زمان تحریك بیش از 10 به توان 8- ثانیه باشد آن را فسفرسانس می نامیم. به عبارتی در فسفرسانس تحریك طولانی تر و تشعشع طولانی تری داریم و در فلورسانس تحریك كوتاه تر وتشعشع كوتاهتری داریم. این نور افشانی سرد ورنگین است و ارتباطی به سوختن، اكسیداسیون ویا تولید حرارت ندارد. در فلورسانس كه نمونه آن نور لامپ فلورسنت خانگی (مهتابی) یا صفحه تلویزیون است تابش آنی است وتقریبا بلافاصله بعد از قطع نور تمام می شود. در حالیكه در فسفرسانس كه نمونه آن اسباب بازیها و وسایل شب نما است ماده پس از قطع نور نیز تا مدتی به تابش ادامه می دهد كه مقدار آن بسته به ماده مورد استفاده دارد كه می تواند از چند ثانیه تا چند روز  طول بكشد.

برای اولین بار جورج استوكس در اوایل سال 1800 میلادی در یافت فلوریت (یك نوع سنگ) در نتیجه ی قرار گرفتن در معرض تابش نور فرابنفش خورشید رنگ فلورسنت آبی از خود نشان می دهد. پس از مطالعات مفصل نام فلورسانس را از كانی فلوریت الهام گرفت. بر این اساس كانی ها وموادی كه این ویژگی را به نمایش می گذارند فلورسنت نامیده می شوند.
نور افشانی لومینانس پس از قطع تابش نور فسفرسانس نامیده می شود. این نام تنها به دلیل شباهت ظاهری این پدیده به نورحاصل از سوختن فسفر در تاریكی برای آن انتخاب شده است اما ارتباطی با فسفر ندارد. برخی از مواد وكانی ها برای چند لحظه فسفرسانس هستند در حالیكه برخی دیگر برای مدت طولانی به نور دهی (ولو به شدت ناچیز) ادامه می دهند. بعضی از كانی ها تا چند سال پس از تابش نیز به نور افشانی خود ادامه می دهند.

از بین مواد فلورسانس می توان به روی سولفید اشاره نمود كه در پوشش داخلی لامپهای مهتابی خانگی كاربرد دارد.
آلومینات استرانسیم از جدید ترین مواد فسفرسانس می باشد كه در تهیه وسایل اسباب بازی كاربرد دارد.

امروزه بسیاری از كارخانه ها با بهره گیری از رنگهای مخلوط با مواد فسفرسانس كه رنگهای شب تاب نیز نامیده می شوند، در محصولات خود با رقبای سنتی  رقابت می كنند. برخی از كاربرد های ابتكاری كه با استفاده از این رنگها انجام می شود به شرح زیر است:

1-چاپ سیلك روی پارچه و …
2-پوشش مجسمه
3-ساخت اسباب بازی
4-به عنوان رنگ در تزریق پلاستیك
5-ساخت گل مصنوعی كه در شب نور میدهند
6-علائم هشدار دهنده و ماژیک های شبرنگ
7-رنگ آمیزی ساختمان
8-نقاشی ماه ستاره و …. در سقف اتاق

# , , , , ,